Cv-ketels hebben nog steeds onderhoud nodig

In Nederland worden jaarlijks nog honderdduizenden cv-ketels geïnstalleerd en miljoenen ketels onderhouden. Het onderhoud van de cv-ketels is niet significant veranderd de laatste jaren, maar de onderhoudsfrequentie neemt wel af. Waarop moet de cv-monteur vooral letten bij onderhoud?

 

Tekst: Joop van Vlerken

“Cv-ketels zijn voor het grootste deel hetzelfde als tien jaar geleden. Qua rendement is het meeste er wel uit gehaald. Alleen op het gebied van waterzijdig inregelen is hier en daar nog winst te behalen.” Daarmee wil Sander Lueb, consultant veiligheid gasinstallaties van Kiwa Technology, zeggen dat cv-ketels feitelijk wel uitontwikkeld zijn.

Wisselaar vervangen

Dat wordt bevestigd door Sigmar van der Heide, teamleider operations bij Energiewacht. “Ketels zijn de afgelopen jaren niet wezenlijk veranderd, maar hebben nog steeds onderhoud nodig. Je ziet wel dat de units telkens wat kleiner zijn geworden met een compactere en efficiëntere warmtewisselaar en kleinere ventilatoren. Dat betekent ook dat de doorgangen in de wisselaar kleiner zijn, waardoor ze kunnen sneller dichtslibben ondanks de coatings die fabrikanten gebruiken. Als je erbij kunt, is dat niet zo erg, maar soms lukt dat niet en moet de wisselaar onder garantie vervangen worden.”

Cv-ketel goed inregelen

Van der Heide merkt verder op dat nieuwere cv-ketels in woningen van na 2000 vaak overgedimensioneerd zijn. “De productie van warm tapwater is in deze woningen vaak leidend geweest bij de keuze voor een cv-ketel. Cv-zijdig is zoveel vermogen vaak niet nodig bij dergelijke goed geïsoleerde woningen. Je ziet bij dit soort woningen vaak dat de installatie niet goed ingeregeld is. Doordat de cv-ketel het makkelijk aan kan, deze woningen goed geïsoleerd zijn en de cv-ketel ook zelf terug kan moduleren, merkt de klant dat niet echt. Maar eigenlijk moet een installatie voor een goed functioneren goed ingeregeld zijn. Dat is veel zuiniger.”

Oorzaak storingen

Ook andere problemen komen tijdens onderhoudsbeurten aan het licht, vertelt Van der Heide. “We kijken tijdens het onderhoud altijd of er sinds het vorige onderhoud storingen zijn geweest. Vervolgens zoeken we uit waar dat door veroorzaakt is. Eventueel lossen we dat op en resetten we de ketel. Vervolgens maken we de ketel schoon, stellen we die goed af en kijken we of er nog andere mankementen zijn. En we controleren de werking.”

Digitale sensoren

In moderne cv-ketels worden digitale druk- en temperatuursensoren toegepast, vertelt Lueb. “Dat heeft als voordeel dat toestellen zichzelf makkelijker kunnen uitschakelen bij problemen, maar het is tegelijkertijd ook een nadeel als dat onnodig gebeurt.”
Van der Heide ziet ook steeds vaker digitale sensoren in de cv-toestellen. “Hierdoor komen storingen sneller aan het licht, maar je wordt daardoor ook wel eens om de tuin geleid. Eigenlijk geldt altijd ‘Meten is weten’. Je kunt er niet altijd vanuit gaan dat de gegeven foutcode ook naar het probleem verwijst.”

Meest voorkomende storingen

Een top-tien-lijstje van storingen geeft Van der Heide niet, maar er zijn wel zaken die vaker voorkomen dan andere. “De driewegklep moeten we regelmatig vervangen. Die komt nog wel eens vast te zitten door bijvoorbeeld vervuiling in de ketel of de cv-installatie. Dat staat eigenlijk wel op één.
Daarnaast is bij sommige fabrikanten de printplaat gevoelig. Wisselaarlekkage komt ook voor en dat is vaak net na afloop van de garantieperiode. Het gaat ook regelmatig mis met de automatische ontluchting. En de natte sensoren, die rechtstreeks in contact staan met het water, willen nog wel eens kapot gaan. Tijdens het onderhoud worden branderpakkingen vervangen, dat is logisch als je het toestel lostrekt en de veiligheid tot het volgende onderhoud wilt garanderen.”

Uitval door vervuiling cv-ketel

Daarnaast komt uitval door vervuiling regelmatig voor, merkt Van der Heide op. “Als bijvoorbeeld in de installatie geen vuilvanger is toegepast, zien we vaak pompen die defect zijn. Dit komt doordat de energiezuinige A-label pompen een ingebouwde magneet hebben die corrosiedeeltjes uit de cv-installatie aantrekken en vasthouden. Een vuilvanger plaatsen met magneet lost het probleem met de corrosiedeeltjes meestal op. In extreme gevallen kan een installatie ook volledig doorgespoeld worden.”

Onderhoudsfrequentie cv-installaties

De onderhoudsfrequentie voor cv-installaties is bij veel partijen verlaagd, constateert Lueb. “Veel woningcorporaties zijn van jaarlijks naar tweejaarlijks onderhoud gegaan. Als het onderhoud dan correct en volledig gebeurt, kan dat wel. Maar dat moet wel in overleg met de fabrikant van de toestellen. Belangrijk is dat het onderhoud dan wel echt goed gebeurt en dat daarbij alle relevante aspecten aandacht krijgen. En vervang bijvoorbeeld pakkingen preventief als daar problemen mee te verwachten zijn.”
Ook bij Energiewacht is de onderhoudsfrequentie in veel gevallen twee jaar, vertelt Van der Heide. “Het hangt ook van de installatie af. In principe is een keer in de 24 maanden voldoende. Maar we verhogen de frequentie wel eens naar jaarlijks als een installatie bijvoorbeeld veel draaiuren maakt, waardoor meer vervuiling en slijtage optreedt.”
Dat de onderhoudsfrequentie in veel gevallen nu lager is dan vijftien jaar geleden, heeft volgens Van der Heide vooral met de kwaliteit van de installaties te maken. “In het verleden waren er veel meer open toestellen zoals gashaarden en open geisers. Nu is de veiligheid van de installaties in veel gevallen beter. Er gaat vrij weinig mis, omdat er veel beveiliging al in het toestel zit. En ook fabrikanten geven vaak twee jaar aan als frequentie.”

Beugelen leidingen

Kiwa Technolgy constateert bij steekproefsgewijze controles, die in opdracht van woningcorporaties worden uitgevoerd, dat het onderhoud van cv-installaties soms voor verbetering vatbaar is. Daarnaast noemt Lueb het correct beugelen van rookgasafvoerleidingen als aandachtspunt. “Op dat vlak valt nog steeds winst te behalen. Het is aan de onderhoudsmonteur om de deugdelijkheid van de installatie te beoordelen en daar horen ook de rookgasafvoer en de luchttoevoer bij. Een monteur die alleen de instructies van de fabrikant volgt zal dit soort dingen missen.”
Onderhoudsbedrijven moeten dan ook verder kijken als ze in een woning zijn, meent Lueb. “Fabrikanten hebben bijvoorbeeld een lijst met onderhoudspunten die ze benoemen. Maar onderhoudsbedrijven moeten ook alert zijn op slijtage van andere onderdelen en de werking van de installatie in zijn geheel.”

Gassamenstelling verandert

Cv-ketels mogen er dan hetzelfde uitzien als tien jaar geleden, de gasmarkt is aan het veranderen, stelt Lueb. “Er komen langzaamaan veranderingen in de gassamenstelling. Steeds meer andere soorten gas, zoals Russisch gas en groen gas worden bijgemengd. Mogelijk volgt er in de toekomst een bijmenging met waterstofgas. De Gasunie zorgt ervoor dat de gassamenstelling binnen bepaalde bandbreedtes blijft. Maar de bijmenging van andere soorten gas heeft invloed op de afstelwaarden van de cv-ketel. Moderne cv-ketels worden bijvoorbeeld steeds vaker afgesteld op de zuurstofwaarde in de rookgassen in plaats van op de CO₂-waarden.”

Checklist bij onderhoud aan cv-ketels

1. Vraag de bewoner naar de werking van de cv-ketel. Zijn er storingen geweest? Heeft hij problemen gehad met warm water of verwarming?
2. Controleer het toestel en de directe omgeving op water- en rookgaslekkages.
3. Reinig het sifon en de condensopvang tussen het sifon en de wisselaar in de cv-ketel.
4. Controleer de dichtheid van de gasaansluitleiding en het gasblok.
5. Open de verbrandingskamer en reinig vervuilde onderdelen.
6. Vervang de pakkingen van de geopende onderdelen.
7. Controleer na demontage de juiste afstelling van de gasluchtverhouding en stel deze indien nodig bij (met geopende mantel).
8. Beoordeel de deugdelijkheid van aanleg van luchttoevoerleiding en rookgasafvoerleiding.. Bepaal of aanvullend beugelen noodzakelijk is.
9. Controleer of de mantel van het gesloten toestel volledig gesloten is.
10. Voer na afloop van de onderhoudsbeurt een rookgasanalyse uit met gesloten mantel in hooglast en laaglast.

Meer over cv-ketels

• Kansen voor de elektrische cv-ketel?
• Cv-ketels gecertificeerd voor waterstof bijmenging 
• Nefit Bosch op VSK: recycleservice en inruilbonus voor cv-ketels
• Waterzijdig inregelen in acht stappen
• Corrosie en ketelsteen in leidingen voorkomen