Aardgasvrij wonen

De overgang naar aardgasvrij wonen is geen eenvoudige. Nieuwe woningen worden in principe niet meer voorzien van een gasaansluiting. En ook bestaande woningen worden aangepakt, bijvoorbeeld door een warmtepomp, elektrisch koken en betere isolatie.

In dit dossier wordt met behulp van een stappenplan besproken hoe je van het gas af gaat. Daarin worden de volgende vragen beantwoord:

  1. Waarom moeten we van het gas af?
  2. Welke stappen onderneem je om aardgasvrij te wonen?
  3. Welke subsidies er zijn voor aardgasvrij wonen?

Waarom aardgasvrij?

Het klimaat op aarde verandert doordat de gemiddelde temperatuur stijgt. Volgens wetenschappers van het IPCC – een klimaatpanel van de Verenigde Naties – heeft dat grotendeels te maken met de mens. Door toenemende verbranding van fossiele brandstoffen – waaronder aardgas – is de CO2-uitstoot de afgelopen decennia sterk gegroeid.

De opwarming van de aarde heeft invloed op mens en natuur en is een gevaar voor onze gezondheid, veiligheid en beschikbaarheid van voedsel en schoon drinkwater.

Klimaatakkoord

Om verdere verandering van het klimaat tegen te gaan/af te remmen zijn er wereldwijd afspraken gemaakt om de CO2-uitstoot terug te dringen. Ook Nederland moet zijn steentje bijdragen.

Het aardgasvrij maken van woningen is één van de maatregelen die in het klimaatakkoord staat. Het aardgasvrij maken van de woning heeft veel voordelen:

  • Minder CO2-uitstoot
  • Lagere energiekosten
  • Meer wooncomfort
  • Beter energielabel (hogere waarde woning)

Stappenplan

Maar kun je het gasverbruik in jouw woning reduceren of zelfs elimineren? Hieronder staat een handige infographic met een groot aantal oplossingen die je kunt toepassen in jouw woning. Daaronder staan alle maatregelen met stapsgewijze uitleg.

 

Met het onderstaande stappen kun je van het gas af in jouw woning:

 

1. Controleer je isolatie

Met goede isolatie heb je minder energie nodig om je huis te verwarmen. Het is de eerste stap naar een aardgasvrije woning. Begin daarom met uit te zoeken hoe het is gesteld met de isolatie van jouw woning. Daarvoor is het van belang om de dikte en soort van het isolatiemateriaal te achterhalen.

Leer in ieder geval je huis kennen van binnen en buiten. Controleer daarom de dikte van de dakisolatie. Vloerisolatie, spouwmuurisolatie en de ramen.

Een eenvoudige manier om dit te achterhalen is om documenten over je huis op te zoeken, zoals een aankoop- of verkoopbrochure, bouwkundig rapport of factuur van een verbouwing. Hierin staat mogelijk genoemd hoe dik de isolatie is en welk isolatiemateriaal is gebruikt.

De zogenaamde Rc-waarde is een goede pijler om de isolatie in de woning te bepalen. Hier geldt hoe hoger hoe beter. Nieuwbouwhuizen moeten ten minste zijn voorzien van een Rc-waarde van:

Constructie             Rc-waarde         

Dak                       6,0             
Wanden                 4,5
Vloer                     3,5

Heb je geen documentatie over de isolatie in je woning? Gebruik de onderstaande tabel om te meten en in te schatten hoe goed je isolatie is:

Dikte isolatie dak, vloer en muren           Ramen                                              Inschatting isolatie
0 – 3 cm                                                    Enkel glas                                        Geen / slecht
4 – 7 cm                                                    Standaard dubbelglas                        Beperkt / matig
8 – 10 cm                                                  HR++ glas                                       Goed
11 cm of meer                                            Driedubbel glas (triple glass)              Zeer goed tot uitstekend

Is het meten van de isolatie niet mogelijk? Dan kun je de volgende vuistregels hanteren:

  • Huizen die in 1992 of eerder zijn gebouwd (of verbeterd) hebben doorgaans matige isolatie (4 tot 7 centimeter)
  • Huizen die in 1992 of later zijn gebouwd (of verbeterd) hebben meestal goede isolatie (8 tot 10 centimeter)
  • Huizen die in 2000 of later zijn gebouwd zijn meestal al voorzien van goede of uitstekende isolatie. Het is dan de vraag of verder isoleren rendabel is.

De dikte en het soort isolatiemateriaal zijn het meest van belang voor goede isolatie. Voor materialen die beter isoleren heb je effectief een lagere dikte nodig om een bepaalde Rc-waarde te bereiken. Het berekenen van de Rc-waarde is vrij complex en kun je het beste overlaten aan een constructeur of aannemer.

2. Verbeter je isolatie

Nu je weet hoe het is gesteld met de isolatie van je woning kun je aan de slag om de isolatie te verbeteren en je huis aardgasvrij te maken.


Dak

Dakisolatie resulteert doorgaans in de hoogste energiebesparing. Het rendement van de investering is vergelijkbaar met een rente van 8 procent op je spaarrekening.

Voor optimaal resultaat is het zaak om een zeer goede isolatie te verkrijgen. Deze heeft een Rc-waarde van 4,0 of hoger. Voor een volledig aardgasvrije woning is een Rc-waarde van 6,0 wenselijk.

Hieronder zie je globale schatting van de kosten van dakisolatie bij een gemiddelde eengezinswoning met een dakoppervlak van 76 m2 en een verwarmde zolder.

Dakisolatie: RC = 4                                     Investering                        Besparing per jaar (schatting)
Schuin dak                                                   € 5.000 – € 5.600                € 800
Plat dak                                                       € 3.400 – € 4.000                € 700

Bron: milieucentraal (2019)


Vloer

Zeer goede vloerisolatie heeft een Rc-waarde van 3,5 of hoger. Het isoleren van de vloer gebeurt vaak via de kruipruimte onder de woning. Dit kun je in principe altijd doen. Vloerisolatie is bovendien goedkoper dan andere isolatievormen.

Tip: voor het aanbrengen van isolatiemateriaal is ten minste 35 of 50 centimeter kruipruimte nodig. Soms loont het om de kruipruimte uit te graven. Een andere optie is het isoleren van de bovenkant van de vloer.

Hieronder staat een tabel met de gemiddelde investering en besparing bij vloerisolatie:

Vloerisolatie: Rc = 3,5                              Investering                          Besparing per jaar (schatting)
Tussenwoning                                         € 1.200 – € 1.600                 € 180 – € 220
2-onder-1-kap / hoekwoning                     € 1.400 – € 1.800                 € 200 – € 240
Vrijstaande woning                                  € 2.600 – € 3.000                 € 370 – € 410

Bron: milieucentraal (2019)

De uiteindelijke besparing is vooral van belang hoe je stookt en op welke temperatuur de woning wordt verwarmd. Het verbeteren van de vloerisolatie van matig naar zeer goed resulteert in een gemiddeld rendement van 8 procent op een spaarrekening.


Muren

Het isoleren van de buitenmuren (gevels) zijn een belangrijke stap voor het reduceren van het aardgasverbruik in de woning. Er zijn verschillende soorten isolatiemogelijkheden:

  1. Spouwmuurisolatie
  2. Isolatie buitenzijde muren
  3. Isolatie binnenzijde muren met voorzetwand

Optie 2 en 3 zijn een stuk prijziger en ingrijpender. Deze zijn vooral interessant om door te voeren als je gaat verbouwen of als je de woon en/of slaapkamers gaat opknappen.

Afhankelijk van je situatie zijn er verschillende opties voor muurisolatie. Hieronder zie je een schematisch overzicht van wat je het beste kunt doen in bepaalde situaties:

Jouw situatie                                                                                            Advies isolatie

Woning is gebouwd tussen 1920 en 1975                                                 Isoleer de spouwmuren zo snel mogelijk

Woning is gebouwd tussen 1920 en 1975, maar er is geen spouwmuur       Breng gevelisolatie aan de buitenzijde of binnenzijde aan.

Woning is gebouwd tussen 1976 en 1988                                                 Controleer of spouwmuurisolatie aanwezig is
                                                                                                           (Na)isoleer de spouwmuren indien isolatie ontbreekt of van lage kwaliteit is.
                                                                                                           Breng eventueel gevelisolatie aan de buitenzijde of binnenzijde aan

Woning is gebouwd in 1989 of later                                                         Ga na in hoeverre de isolatie van je gevels kan worden verbeterd

                                                                                                           Breng (indien rendabel) gevelisolatie aan de buitenzijde of binnenzijde aan.

                                                                                                           Je wilt de muren beter isoleren, maar krijgt geen bouwvergunning

                                                                                                           Breng gevelisolatie (voorzetwand) aan, de binnenzijde aan


Ramen

Er zijn verschillende manieren om de isolatie van je ramen te verbeteren. Deze kunnen het gasverbruik sterk doen verminderen:

  • Enkel glas of dubbelglas ramen beter isoleren middels HR++ glas of triple glas.
  • Raambekleding toevoegen, zoals (rol)gordijnen, coating, folie of houten luiken.
  • Isolerende kozijnen installeren

Heb je enkel glas? Dan loont het zeer om deze te vervangen door HR++ glas. De besparing op je gasrekening is dan aanzienlijk. Hieronder zie je wat het vervangen van de ramen kost en oplevert:

                                                 Investering                   Jaarbesparing (t.o.v. enkelglas)                Jaarbesparing (t.o.v. dubbelglas)
Tussenwoning                             € 3.100                         € 300                                                          € 120
2-onder-1 kap / hoekwoning         € 3.500                         € 340                                                          € 140
Vrijstaand huis                            € 4.700                         € 450                                                          € 190

Bron: milieucentraal (2019)

HR++ glas is in feite dubbelglas voorzien van een speciaal laagje metaal wat ervoor zorgt dat een groot deel van de stralingswarmte binnen blijft. De lichtinval is hetzelfde bij HR++ glas. Er bestaat ook nog driedubbel glas (triple glas) dat nog beter isoleert.

Als ook de kozijnen toe zijn aan vervanging, loont het om deze te vervangen door isolerende kozijnen. Ten slotte loont het om goede raambekleding aan te brengen. Dat kan resulteren in een besparing van 270 m3 gas per jaar. Let bij het aanschaffen van raambekleding ook op de isolatiewaarde van het materiaal.

Volgens milieucentraal levert een investering in HR++ isolatieglas een winst op die vergelijkbaar is met een rente van zeven procent op een spaarrekening.

3. Kies voor duurzame verwarming

Na goede isolatie en ventilatie is je woning geschikt om verder aardgas vrij te maken. Dit begint met een nieuw warmteplan waarbij gebruikt wordt gemaakt van duurzame verwarming.

 

Wist je dat: een liter warm water 50 keer zoveel energie kost als een liter koud water?

Er zijn verschillende opties om woningen duurzaam te verwarmen en warm water te leveren.

Hieronder een opsomming:


HR-ketel

Het vervangen van een oude CR- of VR-verwarmingsketel door een energiezuinige HR-ketel, kan resulteren in een aanzienlijke energiebesparing. HR-ketels hebben namelijk een rendement (voor het verwarmen) die hoger ligt dan 100 procent. Dat komt doordat de condensatiewarmte uit verbrandingsgassen ook wordt gebruikt om de woning op te warmen.

Een reguliere HR-107 ketel is te koop voor gemiddeld 2100 euro (inclusief installatie). Er zijn echter ook goedkopere modellen op de markt.

Besparing in euro’s per jaar (schatting)                                     Opmerking                               Terugverdientijd (schatting)
30 procent lagere gasrekening (besparing in euro’s                          Ten opzichte                             Ongeveer 6 a 7 jaar
is sterk afhankelijk van het verbruik).                                              van VR-ketel                             (voor gemiddelde tussenwoning)

Warmtenet

Een warmtenet – ook bekend als stadsverwarming – is een netwerk van leidingen die hele wijken kunnen verwarmen. Het is eigenlijk één grote centrale verwarming. Het systeem gebruikt warmte uit nabijgelegen fabrieken, datacenters, afvalbranders, elektriciteitscentrales en biomassacentrales om woningen te verwarmen. Vooral in wijken waar de huizen dicht op elkaar staan is een warmtenet rendabel.

Hybride warmtepomp

Dit systeem werkt met een kleine elektrische waterpomp die de warmte in de buitenlucht kan gebruiken om de woning te verwarmen. Dit gebeurt met een soort omgekeerde koelkastmotor. Een zuinige Hr-ketel kan op koude dagen bijspringen om de woning te verwarmen.

Met een hybride warmtepomp gaat stroomverbruik omhoog, maar het gasverbruik fors omlaag.

Volledig elektrische warmtepomp

Met een volledig elektrische warmtepomp heb je voor de verwarming en de warmwatervoorziening geen cv-ketel meer nodig. Voorwaarde is wel dat je huis al goed geïsoleerd is. Ook moeten de radiatoren kunnen werken met een lagere temperatuur.

Een warmtepomp verbruikt alleen elektriciteit. Een volledig elektrische warmtepomp haalt warmte uit de lucht, de bodem of het grondwater.

Zonneboiler

Een zonneboiler is een mooie aanvulling om water te verwarmen met zonlicht. Daarmee bespaar je de helft van het gasverbruik voor warm water.

Hieronder zie je welke optie in jouw situatie het meest geschikt is. Dit hangt er ook sterk vanaf welke plannen de gemeente Meppel heeft voor de wijk waarin je woont.


Plannen gemeente                                                                 Advies

 

Er komt binnen 12 jaar een warmtenet                                    Investeren in een volledige warmtepomp is financieel niet aantrekkelijk

                                                                                           Het is mogelijk noodzakelijk om radiatoren te vervangen om deze gereed te maken voor stadsverwarming

                                                                                           Een  hybride warmtepomp, zonneboiler en een douche met warmteterugwinning kunnen een tijdelijke oplossing
                                                                                           zijn om het gasverbruik te verminderen

Er komt op korte termijn een warmtenet

                                                                                           De radiatoren in je woning moeten mogelijk aangepast worden

                                                                                           Bij een warmtenet heb je geen warmtepomp nodig

                                                                                           Een zonneboiler kan soms wel een goede aanvulling zijn voor warm water

Er komt groen gas in je wijk

                                                                                           Het kan interessant zijn om een hybride warmtepomp aan te schaffen

Er zijn geen plannen

                                                                                           Overweeg een volledig elektrische warmtepomp, eventueel aangevuld met een zonneboiler voor warm water

Infraroodverwarming

Infraroodverwarming kan het gasverbruik van de hoofdverwarming doen verminderen. Het kan een energiezuinige keuze zijn als bijverwarming op een bepaalde plek, bijvoorbeeld een zithoek in de woonkamer of een werkplek op zolder. Het kan dan handig zijn om de infraroodverwarming te verbinden aan een bewegingssensor, zodat hij automatisch wordt ingeschakeld. Houdt er rekening mee dat een infraroodpaneel de lucht niet verwarmt, maar het lichaam op de plekken waar je zit of bezig bent. De warmte voel je tot ongeveer 3 meter. Het is het beste om de infraroodpanelen op het plafond te hangen.

In zeer goed geïsoleerde huizen die volledig op zonne-energie draaien, kan infraroodverwarming een permanente oplossing zijn voor duurzame verwarming in hele huis. Er zijn hiervoor dan wel heel veel panelen nodig, aangezien de reikwijdte beperkt is.

Praktische tips

Wil je nu alvast je gasverbruik verminderen. Overweeg dan om je warmwaterverbruik terug te dringen. In dit dossier staan 101 tips.

 

4. Stel je centrale verwarming goed in

Het goed instellen van de centrale verwarming en radiatoren resulteert in een fors lager gasverbruik.

 

Cv-ketel instellen

Door de cv-installatie goed af te stellen kun je veel energie besparen Veel installatiebedrijven krijgen liever geen telefoontjes over huizen die traag opwarmen. Zij kiezen bij het instellen van de cv daarom vaak voor de meest onzuinige stand, omdat het huis dan sneller warm wordt. Het gasverbruik is dan echter hoger.

Er kan namelijk gekozen worden voor verschillende ketel-standen:

  • Comfort-stand: de warmtewisselaar wordt warm gehouden om op ieder moment warm water te kunnen leveren. Het gasverbruik is hoger.
  • Eco-stand: het duurt wat langer voordat het water uit de kraan heet wordt, maar de ketel gaat efficiënter om met gas. Het gasverbruik is lager.
  • Slimme-stand: deze stand is een compromis tussen de comfort-stand en eco-stand. De ketel zorgt dat de warmtewisselaar alleen warm wordt gehouden op tijden dat je regelmatig warm water gebruikt, zoals ’s avonds.

Waterzijdig inregelen

In veel huishoudens zijn de radiatoren niet goed afgesteld. Door deze op de juiste manier in te stellen kun je het comfort in de woning en het gasverbruik verminderen. Dit kan ook na aanschaf van een nieuwe installatie.

Het goed instellen van de radiatoren noemt men ook wel ‘waterzijdig inregelen’. Hiermee bespaar je ongeveer 100 euro op jaarbasis.

Je bespaart veel gas als de centrale verwarming efficiënt werkt. Het loont daarom ook nog om de radiatoren 4 keer per jaar te controleren en te ontluchten.

5. Verbeter je ventilatie

Goede ventilatie is goed voor de gezondheid. Het zorgt ervoor dat de lucht in de woning fris blijft. Het efficiënt ventileren van de woning bespaart bovendien energie. Bij veel woningen is dit niet goed geregeld. Het loont dan om de ventilatie te verbeteren door mechanisch te ventileren.

 

Zeker huizen die voor 1975 zijn gebouwd/verbouwd loont mechanisch ventileren. Deze beschikken meestal alleen over natuurlijke ventilatie via ramen en roosters. Er is geen mechanische toevoer/afvoer.

Vraaggestuurde ventilatie met warmteterugwinning

Je kunt aardgas besparen door gebruik te maken van vraaggestuurde ventilatie met warmteterugwinning. Dit systeem heeft sensoren die het vocht- en CO2-gehalte in de lucht meten. Het systeem bepaalt hoeveel lucht er afgevoerd en ingevoerd moet worden. Dit zorgt ervoor dat de ventilatie altijd optimaal is en er minder stookwarmte verloren gaat. Bovendien zorgt het systeem ervoor dat warmte uit de afgevoerde lucht wordt hergebruikt om de nieuwe frisse lucht alvast op te warmen.

6. Kook elektrisch

Koken op gas is vaak maar 2 tot 3 procent van het totale gasverbruik. Maar wie een volledig aardgasvrije woning wilt, moet elektrisch gaan koken. De stroom die nodig is voor het koken kan dan duurzaam worden opgewekt, bijvoorbeeld met eigen zonnepanelen.

 

Elektrisch koken kan op een keramische kookplaat of een inductie kookplaat. Iedere optie heeft z’n voor- en nadelen:

Keramisch                                                                                  Inductie

    • Lagere aanschafkosten                                                         Hogere verbruikskosten
    • Hogere aanschafkosten                                                        Lagere verbruikskosten
    • De plaat wordt en blijft relatief lang heet                               Alleen de pan wordt heet (niet de plaat)
    • Controle temperatuur lastiger                                               Controle temperatuur eenvoudig
    • Vijf polige stekker nodig                                                       Aparte groep meterkast nodig + leiding naar de keuken

    Zonnepanelen

    Naast het aardgasvrij maken van de woning zijn er natuurlijk ook andere oplossingen om je woning energiezuiniger te maken. Het plaatsen van zonnepanelen of het gebruik van energiezuinige verlichting behoren tot de mogelijkheden.

    Tips

    • Als de isolatie van je woning op dit moment niet op orde is, wordt er over het algemeen aangeraden om eerst te isoleren en dan pas te beginnen met zonnepanelen.
    • Is je dak binnenkort toe aan nieuwe bedekking of pannen? Overweeg dan dakisolatie in combinatie met zonnepanelen bij de verbouwing.

    Goed om te weten: als je stroom- en gasverbruik wisselt, loont het ook om je energiecontract onder de loep te nemen. Energie vergelijken kan dan resulteren in een voordeliger maandtarief.

    Overzicht subsidies

    Voor het energiezuiniger maken van je woning kun je wel een duwtje in de rug gebruiken.

    De overheid heeft daarom verschillende subsidies en regelingen geïntroduceerd voor woningeigenaren.

    Energiebespaarlening                                                 ISDE                                                                 FEH (verhuurders)

    Op een voordelige manier lenen                                    Tegemoetkoming in aanschafkosten                  Algemene subsidie voor het verbeteren 
    om energiebesparende investeringen te                          van de volgende apparatuur:                           van het energielabel in woningen
    doen, zoals:

      • Zonnepanelen                                                         zonneboilers                                                
      • Isolatie                                                                  warmtepompen
      • Warmtepomp                                                         pelletkachel
      • HRe-ketel                                                              

       

      Voor huurders

      Voor huurders geldt dat de overstap naar een aardgasvrije woning vaak vanuit een woningcorporatie of de verhuurder moet worden opgestart.

      Toch kun je als huurder ook zelfstandig aan de slag. Doe dit dan wel in overleg met de verhuurder. Tenslotte zijn er ook nog een aantal energiebesparende tips waarmee je direct aan de slag kunt.

      Hulp & advies

      Heb je hulp nodig bij het verbeteren van je woning, bijvoorbeeld met betrekking tot isolatie of duurzaam verwarmen? Dan kun je contact opnemen met een energieloket in jouw gemeente.

      Er zijn ook onafhankelijke energieadviseurs die je huis kunnen bekijken. Je krijgt dan een lijst van maatregelen en oplossingen die rendabel zijn voor jouw woning.

      Bronnen

      Voor het samenstellen van dit dossier is gebruikt gemaakt van de volgende websites:

      • Milieucentraal.nl
      • Rijksoverheid.nl
      • Hierverwarmt.nl
      • Energievergelijk.nl